Program wychowawczo - profilaktyczny "Spójrz Inaczej" to zbiór  scenariuszy zajęć do systematycznej pracy ze wszystkimi klasami szkoły podstawowej i gimnazjum oraz w świetlicach socjoterapeutycznych. Stanowi profilaktykę dotyczącą całego procesu powstawania negatywnych zachowań u dzieci i młodzieży. Program uczy  je rozumienia siebie i innych, rozpoznawania i zaspokajania własnych potrzeb i wyrażania emocji w konstruktywny  sposób lepszego radzenia sobie z różnymi problemami, umiejętności  dobrego współżycia z innymi i znajdowania w sobie oparcia w trudnych sytuacjach, tak, aby w przyszłości nie sięgały w tym celu po środki uzależniające.

Autorami  programu „Spójrz Inaczej” są Andrzej Kołodziejczyk, Ewa Czemierowska   i Tomasz Kołodziejczyk. Pierwotna wersja programu (obejmująca scenariusze zajęć dla klas młodszych szkoły podstawowej) została opracowana w oparciu o dwa amerykańskie programy; zaadaptowana i sprawdzona w polskich warunkach  przez zespół psychologów, socjologów i pedagogów ze Starachowic, dając bardzo dobre efekty wychowawcze i profilaktyczne. Z tego też względu, kierując się potrzebami odbiorców, autorzy programu stworzyli w następnej kolejności scenariusze zajęć dla klas starszych szkoły podstawowej oraz dla gimnazjum.

Program „Spójrz Inaczej”, pozytywnie zaopiniowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Polskie Towarzystwo Psychologiczne, od ponad 15 lat jest wprowadzany w wielu szkołach podstawowych, gimnazjach i świetlicach socjoterapeutycznych  w Polsce.

 

Scenariusze zajęć w programie są tak opracowane, by mogli je realizować wychowawcy ze swoimi zespołami klasowymi.  Zajęcia  z dziećmi prowadzone metodami aktywnymi odbywają się jeden raz w tygodniu na wydzielonej godzinie i obejmują pięć działów tematycznych, ważnych dla profilaktyki uzależnień, które są spiralnie rozwijane w kolejnych latach:

1. Przeżywanie i wyrażanie uczuć i emocji

2. Funkcjonowanie w grupie

3. Budowanie poczucia własnej wartości

4. Rozwiązywanie problemów i konfliktów

5. Troskę o zdrowie i problemy uzależnień

Szczegółowe treści Programu „Spójrz Inaczej” to:

1. Uczucia przeżywane przez człowieka – rozpoznawanie i nazywanie uczuć, uświadamianie sobie i akceptacja własnych uczuć, rozpoznawanie i  akceptacja uczuć innych osób, rozumienie i wyrażanie uczuć pojawiających się w sytuacjach trudnych, rola emocji i uczuć w życiu, uczenie sięsposobów pozytywnego wpływania na swój nastrój oraz nastrój innych.
2. Rozumienie innych ludzi – dostrzeganie i akceptowanie różnic w wyglądzie, zachowaniu i upodobaniach, dostrzeganie wyjątkowości i niepowtarzalności każdego człowieka, docenianie innych.
3. Poczucie własnej wartości -   akceptowanie własnego wyglądu, własnej niepowtarzalności, świadomość swoich sukcesów i mocnych stron, docenianie siebie.
4. Dziecko jako członek rodziny – rozumienie roli rodziny i swojej roli w rodzinie, wzajemna pomoc w rodzinie, własna rola i  wpływ  na atmosferę w rodzinie, poczucie wspólnoty ze swoja rodziną, rozumienie różnych sytuacji rodzinnych.
5. Dziecko jako członek grupy rówieśniczej – klasa szkolna, wzajemny wpływ, pomaganie i otrzymywanie pomocy. Przyjaźń i koleżeństwo. Konieczność istnienia i przestrzegania norm, reguł i zasad we wzajemnych kontaktach. Współdziałanie i współpraca. Wpływ grupy na jednostkę – nacisk grupowy, namawianie i odmawianie.
6. Podejmowanie decyzji. Kryteria służące podejmowaniu decyzji, emocje towarzyszące podejmowaniu decyzji. Rozważanie konsekwencji przy podejmowaniu decyzji. Odpowiedzialność za własne decyzje. Decyzje związane z ryzykiem . Zmiana decyzji.
7. Rozwiązywanie problemów i konfliktów. Strategie rozwiązywania problemów. Rozwiązywanie problemów klasowych. Konflikt jako naturalne zjawisko w kontaktach z innymi. Podstawy wiedzy o konfliktach – definicja, przyczyny, pozytywne i negatywne strony konfliktu, emocje pojawiające się podczas konfliktów. Sposoby rozwiązywania konfliktów – strategie zachowań.
8. Sytuacje trudne w kontaktach z innymi – radzenie sobie ze złością, odrzuceniem, wstydem, dokuczaniem, skarżeniem. Agresja i przemoc w szkole – sposoby zapobiegania i radzenia sobie z nimi.
9. Potrzeby człowieka – rozpoznawanie swoich potrzeb, ich znaczenie. Związek między zachowaniami a zaspokojeniem potrzeb.  Przyzwyczajenia, nawyki i ich rozpoznawanie. Zmiana przyzwyczajeń. Potrzeby a zachcianki.
10. Świadomość zmian we własnym życiu i rozwoju – rozwój jako proces, indywidualne tempo zmian. Plany na przyszłość i warunki ich realizacji. Dorosłość i dojrzałość.
11. Dbanie o zdrowie – zdrowy i niezdrowy sposób życia, możliwość samodzielnego dbania o zdrowie. Podejmowanie właściwych decyzji zdrowotnych. Równowaga fizyczna i psychiczna. Odróżnianie produktów jadalnych, niejadalnych i szkodliwych dla zdrowia. Rozpoznawanie substancji trujących i zasady postępowania z nimi. Zasady używania i przyjmowania lekarstw.
12. Substancje psychoaktywne. Wpływ nikotyny na organizm, przyczyny rozpoczynania palenia papierosów, skutki używania nikotyny. Alkohol i jego działanie, przyczyny używania alkoholu, szkody związane z używaniem alkoholu  - skutki bezpośrednie i odległe, mechanizm uzależnienia od alkoholu, mechanizmy współuzależnienia w rodzinie z problemem alkoholowym. Narkotyki – rodzaje i przyczyny ich używania. Skutki używania narkotyków.

 

Treści Programu „Spójrz Inaczej” w poszczególnych klasach są realizowane metodami i technikami odpowiednimi do wieku uczniów; rozkład treści również bierze pod uwagę cele rozwojowe właściwe dla danego etapu nauczania i wychowania.